پادکست

سعدآباد، نام مجموعه‌ای ۱۱۰ هکتاری در شمال تهران است که به دستور شاهانِ قاجار و پهلوی، بنیانگذاری و گسترش یافته است.

این مجموعۀ تاریخی دارای چند هکتار جنگل طبیعی، به همراه چندین کاخ، عمارت، موزه و ساختمان‌های گوناگون، قنات‌ها، باغ‌ها، گلخانه‌ها و خیابان است. این مجموعه در ناحیه شمیران، در مجاورت دربند و در دامنه رشته‌کوه البرز ساخته شده ‌است که ما در اینجا به بازدید و بررسی پنج کاخِ منحصربفرد در این مجموعه ی تاریخی-فرهنگی خواهیم پرداخت کاخ سبز

کاخ شهوند یا کاخ سبز

که با نام کاخ رضاشاه پهلوی نیز خوانده می‌شود، در نقطه‌ای مرتفع، در شمال غربی مجموعه سعدآباد قرار دارد. این کاخ در آغاز ساختمانی نیمه‌تمام بود که مالک آن علیخان نام داشت. رضاشاه، پس از این‌که ساختمان را از علیخان خریداری کرد، کاخ کنونی را بنا نهاد و کار ساخت و تکمیل این کاخ از زمان وزارت رضاخان تا سالهای آغازین سلطنتش (سال‌های ۱۳۰۱ تا ۱۳۰۷ خورشیدی) به طول انجامید.

این کاخ با تلاش هنرمندان و معماران ایرانی، پس از هفت سال، در دو طبقه (زیرزمین و همکف) بنا گردید

کاخ سفید (موزه ملت، کاخ محمدرضا شاه پهلوی)

این کاخ، بزرگترین کاخ موجود در مجموعه کاخ سعدآباد است که به‌علت رنگ سفید نمای آن، به کاخ سفید شهرت یافته‌است. این بنا، علاوه بر آن‌که اختصاص به امور اداری و تشریفاتی دوران پهلوی داشت، اقامت‌گاه تابستانی محمدرضا شاه و همسرش فرح پهلوی به شمار می‌رفت. این کاخ، شامل ۵۴ واحد مختلف، از جمله ۱۰ تالار تشریفاتی است که وسیع‌ترین آن، تالار کاخ است که سفره‌خانه‌ای به مساحت ۲۲۰ متر مربع دارد. بنای کاخ، به دستور رضاشاه، در سال ۱۳۱۰ خورشیدی آغاز گردید و در سال ۱۳۱۵ به پایان رسید.

از طبقه همکف به عنوان محل زندگی و دفتر کار خود و از زیرزمین به عنوان انباری استفاده می‌کرد. همچنین یک تالار غذاخوری مجلل با میز و صندلی‌های منقش و کنده‌کاری شده و همچنین ظروف نفیس چینی و سرامیک و نقره ایتالیایی مخصوص پذیرایی تشریفاتی میهمانان مورد استفاده قرار می‌گرفتند

موزه برادران امیدوار (کالسکه‌خانه قجری)

موزه برادران امیدوار، در شمال غربی مجموعه سعدآباد جای دارد و ساختمان آن، متعلق به دوران قاجار است. این گنیجنه دربرگیرنده‌ی ۴ اتاق با نمای آجری قرمزرنگ و گچ‌بری‌های زیبا است که کالسکه‌خانه و استراحتگاه سورچی‌ها به شمار می‌رفته است. این ساختمان، در سال ۱۳۸۱ بازسازی و در مهر ماه ۱۳۸۲، در هفته جهانگردی، به نام نخستین جهانگردان ایرانی معاصر، افتتاح گردید.

موزه ظروف سلطنتی (موزه ظروف، کاخ اشرف پهلوی) موزه ظروف، در شرق مجموعه فرهنگی – تاریخی سعدآباد قرار دارد. این بنا به مساحت ۲۶۰۰ مترمربع به دستور رضاشاه، توسط مهندس عبدالعزیز فرمانفرمائیان، با زیر بنای ۱۸۰۰ مترمربع طراحی و در دو طبقه بین سال‌های ۱۸ – ۱۳۱۵ ساخته شد. نمای خارجی ساختمان از سنگ تیشه‌ای بوده که در سال ۱۳۵۰ به دستور اشرف پهلوی بازسازی و توسعه یافت و پس از آن نما، با سنگ مرمر سفید پوشیده شد. این بنا پس از انقلاب اسلامی، در سال ۱۳۷۲ به عنوان گنجینه ظروف معرفی گردید و در اواخر سال ۱۳۷۴ به نهاد ریاست جمهوری تحویل داده شد. در سال ۱۳۸۴ مجدداً دراختیار سازمان میراث فرهنگی و گردشگری قرار گرفت. پس از انتقال اشیای موزه صنایع دستی، در  دی‌ماه ۱۳۸۵ به ساختمان فوق، این محل به گنیجنه‌ی صنایع دستی اختصاص یافت.

در حال حاضر تعداد ۵۰۳ قطعه ظروف و اشیای تزیینی در ۵ سالن و دو طبقه به نمایش درآمده‌اند. ظروف مذکور به چهاردسته‌ی ظروف قاجار، پهلوی اول، پهلوی دوم و ظروف اهدایی بخشبندی شده‌اند که در شرایط و مناسبت‌های مختلف به محمدرضا، فرح و رضا پهلوی پیشکش شده‌اند.

موزه فرشچیان (کاخ ملکه عصمت دولتشاهی، همسر رضاشاه پهلوی)

این موزه که در بخش مرکزی مجموعه سعدآباد قرار دارد، متعلق به دوره قاجار است. ساختمان موزه در گذشته محل سکونت رضاشاه و همسر چهارمش ملکه عصمت دولتشاهی بوده که در دوران محمدرضا پهلوی، برادر شاه و سپس سرآشپز مخصوص او، در آنجا سکونت داشتند و بعدها نیز به انبار تبدیل شد.

این بنا، پس از بازسازی و مرمت در مهرماه ۱۳۸۰ خورشیدی با عنوان موزه مینیاتور استاد فرشچیان، افتتاح گردید که دربرگیرنده‌ی ۵ سالن و بیش از ۷۰ اثر از هنرمند نامبرده است.